W związku z pytaniami dotyczącymi porozumienia podpisanego 17 lutego 2025 roku pomiędzy Ministerstwem Sprawiedliwości a organizacjami związkowymi działającymi w wymiarze sprawiedliwości, pragniemy wyjaśnić przyczyny podjętych decyzji oraz odnieść się do obaw wyrażanych przez pracowników pionu pozaorzeczniczego. Nasze decyzje zawsze są poprzedzane analizą i uważamy, że powody naszych decyzji w takich sprawach powinny być znane pracownikom.
Porozumienie w sprawie podwyżek wynagrodzeń w sądach powszechnych – 17.02.2025
Z naszej strony decyzja o podpisaniu porozumienia koncentrującego się na podwyżkach dla pracowników pionu orzeczniczego była podyktowana analizą danych ogólnokrajowych. Z przeprowadzonych analiz wynikało, że średnie wynagrodzenie w pionie orzeczniczym na dzień 31.12.2024 r. wynosiło około 5699 zł, podczas gdy w pionie pozaorzeczniczym kształtowało się na poziomie około 6430 zł. Różnica wynosiła zatem niemal 13% wynagrodzenia pracowników pionu orzeczniczego. Ponadto, znaczna część pracowników pionu orzeczniczego otrzymywała wynagrodzenia na poziomie bliskim płacy minimalnej lub nawet poniżej jej. Dla protokolantów sądowych minimalne wynagrodzenie wynosiło zaledwie 4300 zł, co przy płacy minimalnej ustalonej na 4666 zł wymagało natychmiastowej interwencji.
Jednym z istotnych czynników w podejmowaniu decyzji była również liczebność poszczególnych grup zawodowych. Pracownicy pionu orzeczniczego stanowią najliczniejszą grupę w sądownictwie – łącznie stanowiska starszych sekretarzy sądowych (13.717 etatów), sekretarzy sądowych (5.853 etaty), starszych protokolantów sądowych (576 etatów) oraz protokolantów sądowych (1.424 etaty) to w sumie 21.570 etatów, co stanowi około 71% wszystkich urzędników sądów powszechnych objętych analizą. Należy zauważyć, że w ramach analizy nie uwzględniono inspektorów ds. biurowości (86 etatów) oraz starszych inspektorów ds. biurowości (118 etatów), którzy również należą do pionu orzeczniczego, ale nie zostali objęci podwyżkami przewidzianymi w porozumieniu ponad obligatoryjną waloryzację. Decyzja ta wynikała z kilku istotnych przesłanek.
Analizując dane płacowe widzieliśmy, że średnie wynagrodzenie starszych inspektorów ds. biurowości wynosiło 7120 zł, a inspektorów ds. biurowości 6444 zł, co znacząco przewyższało średnie wynagrodzenia pozostałych pracowników pionu orzeczniczego. Przy ograniczonych środkach finansowych (171 mln zł) priorytetem było podniesienie najniższych wynagrodzeń. Ponadto inspektorzy i starsi inspektorzy ds. biurowości to stosunkowo nieliczna grupa (łącznie 204 etaty, czyli mniej niż 1% wszystkich urzędników sądowych). W pierwszym, pilnym etapie podwyżek skupiono się na rozwiązaniu problemu wynagrodzeń najliczniejszych grup, których sytuacja finansowa była najtrudniejsza.
Wyrażamy przekonanie, że w kolejnych rundach negocjacji z Ministerstwem Sprawiedliwości należy podjąć temat wynagrodzeń wszystkich pozostałych grup pracowników, w tym również inspektorów i starszych inspektorów ds. biurowości.
MS: Zwracamy się o podwyżki dla pozostałych stanowisk wspomagających (6.03.2025)
Dla porównania, pracownicy pionu pozaorzeczniczego to znacznie mniejsza grupa – łącznie stanowiska głównych specjalistów (683 etaty), specjalistów (1.348 etatów), starszych inspektorów (1.449 etatów) oraz inspektorów (1.277 etatów) to 4.757 etatów, co stanowi około 16% wszystkich urzędników.
Pragniemy podkreślić, że mniejsza liczebność pracowników pionu pozaorzeczniczego w żadnym wypadku nie oznacza, że ich praca i kwalifikacje nie zasługują na docenienie – wręcz przeciwnie. Jednak zdając sobie sprawę z ograniczonych środków (171 mln zł), konieczne było dokonanie trudnego wyboru i zdecydowały się w pierwszej kolejności rozwiązać problem najniższych wynagrodzeń w najbardziej liczebnych grupach zawodowych. Rozwiązanie to objęło grupę stanowiącą niemal 2/3 wszystkich pracowników, co było efektywnym wykorzystaniem dostępnych środków.
Porozumienie z 17 lutego 2025 roku miało na celu – poza realizacją ustawowego obowiązku waloryzacji płac o 5% – także podniesienie wynagrodzeń najniżej zarabiających i zmniejszenie nieuzasadnionych różnic płacowych. Na ten cel przeznaczono dodatkowe 171 mln zł, obok 208,6 mln zł na obowiązkową waloryzację.
Dzięki przyjętym rozwiązaniom, w pionie orzeczniczym zmiany objęły od 75% do 79% pracowników w każdej grupie, którzy otrzymali dodatkowe podwyżki ponad obowiązkowe 5%.
ZASADY PODZIAŁU ŚRODKÓW NA PODWYŻSZENIE WYNAGRODZEŃ PRACOWNIKÓW W 2025 R.
Powyżej przedstawiamy powody podjętej przez nas decyzji o podpisaniu porozumienia. Porozumienie zostało sygnowane przez wszystkich osiem organizacji obecnych na spotkaniach w ministerstwie.
Pragniemy jednocześnie wyjaśnić, że nasza organizacja związkowa – Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ “Solidarność” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury – obejmuje swoim zasięgiem około 220 pracodawców. Ogranicza to nasze możliwości podejmowania działań jako zakładowa organizacja związkowa w tych miejscach, w których pracownicy nie zdecydowali się przyłączyć do naszej organizacji.
Warto przypomnieć, że skuteczność działania związków zawodowych w dużej mierze zależy od zaangażowania i członkostwa pracowników. Związki zawodowe nie są bytem odrębnym od pracowników – to pracownicy tworzą związki jako swoją ustawową reprezentację, która dzięki temu dysponuje określonymi uprawnieniami pozwalającymi skutecznie działać w imieniu pracowników.
Uważamy, że kwestia wynagrodzeń pracowników pionu pozaorzeczniczego oraz inspektorów ds. biurowości również powinna zostać uwzględniona w kolejnych etapach rozmów z Ministerstwem Sprawiedliwości. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymaniem bardziej szczegółowych informacji dotyczących możliwości przystąpienia do naszej organizacji, zachęcamy do kontaktu.