Komisja Międzyzakładowa MOZ NSZZ “Solidarność” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury sprzeciwia się pomijaniu w podwyżkach pracowników zatrudnionych na stanowiskach wspomagających pion orzeczniczy. Związkowcy żądają przestrzegania przepisów i zgodnej z prawem polityki kadrowej w sądach.
Od wielu lat obserwujemy w sądach powszechnych praktyki niezgodne z przepisami w zakresie polityki kadrowej. Dyrektorzy sądów zatrudniają urzędników na nieodpowiednich stanowiskach oraz dokonują zmian stanowisk bez wymaganych prawem procedur. Po podpisaniu porozumienia z 17 lutego 2025 r. w sprawie podwyżek wynagrodzeń, docierają do nas niepokojące sygnały o planach pomijania w podwyżkach pracowników zajmujących stanowiska wspomagające pion orzeczniczy, którzy wykonują zadania w innych komórkach organizacyjnych. Jako Komisja Międzyzakładowa MOZ NSZZ “Solidarność” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury zajmujemy w tej sprawie stanowcze stanowisko, które przedstawiamy poniżej.
Treść stanowiska skierowaliśmy do Ministerstwa Sprawiedliwości i Państwa dyrektorów sądów apelacyjnych.
Stanowisko Komisji Międzyzakładowej
MOZ NSZZ “Solidarność”
Pracowników Sądownictwa i Prokuratury
z dnia 11 marca 2025 roku
w sprawie nieprawidłowości w polityce kadrowej i wynagrodzeń pracowników sądów
[STRESZCZENIE]
Zauważamy niepokojące praktyki w sądach powszechnych polegające na zatrudnianiu urzędników na nieodpowiednich stanowiskach oraz dokonywaniu zmian stanowisk bez wymaganych prawem procedur. Sprzeciwiamy się planom pomijania w podwyżkach pracowników zatrudnionych na stanowiskach wspomagających pion orzeczniczy, lecz wykonujących zadania w innych komórkach organizacyjnych. Domagamy się przestrzegania przepisów oraz wykonania Porozumienia z 17 lutego 2025 roku zgodnie z jego zapisami.
[OPIS PROBLEMU]
Od 2008 roku przepisy jasno dzielą stanowiska urzędnicze w sądach na trzy grupy: stanowiska samodzielne, stanowiska wspomagające pion orzeczniczy oraz pozostałe stanowiska wspomagające. Podział ten ma zapewnić prawidłową organizację, profesjonalizm oraz sprawny przebieg postępowań.
Dostrzegamy w sądach powszechnych następujące praktyki niezgodne z przepisami:
- pracodawca zatrudnia urzędników w oddziałach na stanowiskach z grupy stanowisk wspomagających pion orzeczniczy i odwrotnie,
- pracodawca przenosi pracowników między grupami stanowisk bez wymaganego porozumienia zmieniającego lub wypowiedzenia zmieniającego.
Te działania naruszają przepisy prawa pracy i podważają cele ustanowione w regulacjach prawnych.
Ministerstwo Sprawiedliwości przewidziało wzrost wynagrodzeń według zasad określonych w Porozumieniu z 17 lutego 2025 roku. Ustalono minimalne stawki dla czterech stanowisk wspomagających pion orzeczniczy:
- protokolant sądowy: 5560 zł
- starszy protokolant sądowy: 5800 zł
- sekretarz sądowy: 5775 zł
- starszy sekretarz sądowy: 6375 zł
Docierają do nas informacje, że dyrektorzy sądów planują pominąć w podwyżkach pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, ale skierowanych do zadań w innych komórkach organizacyjnych. Zdecydowanie sprzeciwiamy się tym planom.
Porozumienie jasno wskazuje, że o minimalnym wynagrodzeniu decyduje zajmowane stanowisko. Pracownicy nie mogą ponosić negatywnych skutków błędnej polityki kadrowej pracodawcy. Sprzeciwiamy się modyfikowaniu zasad z Porozumienia, aby dostosować je do istniejącego chaosu organizacyjnego w sądach.
Oczekujemy od wszystkich mających wpływ na sytuację, tj. Ministerstwa Sprawiedliwości, dyrektorów sądów apelacyjnych jako nadrzędnych dysponentów budżetowych oraz dyrektorów sądów wszystkich szczebli jako wykonujących czynności z zakresu prawa pracy:
- przestrzegania zapisów Porozumienia z 17 lutego 2025 roku i przyznania podwyżek wszystkim pracownikom zatrudnionym na stanowiskach wspomagających pion orzeczniczy, niezależnie od miejsca wykonywania przez nich zadań,
- pilnego zbadania sytuacji kadrowej i przestrzegania przepisów prawa,
- przygotowania działań naprawczych dla pracowników, którzy zostali nieprawidłowo przeniesieni ze stanowisk wspomagających pion orzeczniczy na pozostałe stanowiska wspomagające i odwrotnie.
Wzywamy także Ministerstwo Sprawiedliwości do pilnego podjęcia działań, które zapewnią odpowiedni poziom wynagrodzeń dla pracowników na pozostałych stanowiskach wspomagających, aby nie byli pokrzywdzeni w stosunku do pracowników na stanowiskach wspomagających pion orzeczniczy.
[PODSTAWY PRAWNE ROZDZIAŁU STANOWISK]
W dniu 18 lipca 2008 roku weszło w życie (dzisiaj już nieaktualne) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 30 czerwca 2008 r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury (Dz. U. Nr 117, poz. 742). Było ono aktem prawnym reformującym stanowiska w sądach i jako pierwsze ukształtowało podział stanowisk urzędniczych na trzy grupy:
- stanowiska samodzielne,
- stanowiska wspomagające pion orzeczniczy,
- pozostałe stanowiska wspomagające.
Delegacja ustawowa zawarta w art. 14 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (Dz. U. Nr 162, poz. 1125 z późn. zm. – stan na 30.06.2008 r.) wskazywała, że minister przy wydawaniu rozporządzenia uwzględnia:
- potrzebę zapewnienia prawidłowej organizacji działalności administracyjnej sądów,
- właściwy poziom funkcjonowania sekretariatów,
- racjonalność,
- profesjonalizm przy wykonywaniu czynności niezbędnych do sprawnego przebiegu postępowań.
[CELE PODZIAŁU STANOWISK]
W uzasadnieniu projektu ustawy podkreślono, że warunkiem sprawnego działania wymiaru sprawiedliwości jest wykształcona i profesjonalna kadra administracyjna. Natomiast w uzasadnieniu projektu rozporządzenia wskazano na konieczność reformy przepisów określających siatkę stanowisk, wymagania kwalifikacyjne oraz system wynagrodzeń.
| [Uzasadnieniu do projektu ustawy – druk sejmowy nr 944, 4.09.2006 r.]
„Jednym z warunków sprawnego działania wymiaru sprawiedliwości jest dobrze wykształcona, profesjonalna kadra administracyjna”. „W celu prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości konieczne jest stworzenie w polskim sądownictwie i prokuraturze nowoczesnej i wykwalifikowanej kadry”. |
Podział stanowisk na grupy służy konkretnym celom i wprowadza porządek organizacyjny w sądach. Stanowiska wspomagające pion orzeczniczy przewidziano dla pracowników kierowanych do pracy w wydziałach sądów, natomiast pozostałe stanowiska wspomagające przeznaczono dla pracowników pionu administracyjnego (oddziałów).
| [Uzasadnieniu do projektu rozporządzenia z 29.05.2008 r.]
„Konieczna stała się bowiem zasadnicza reforma przepisów określających siatkę stanowisk, wymagania kwalifikacyjne oraz system ustalania wynagrodzeń pracowników zatrudnianych w sądach i jednostkach prokuratury”. „W ramach tabel stanowiska podzielono na grupy. Nazwy tych grup stanowią pewną ogólną, zbiorczą charakterystykę przyporządkowanych im stanowisk z punktu widzenia zakresu związanych z nimi zadań oraz organizacji i funkcjonowania sądów i prokuratury […] Tzw. stanowiska wspomagające przewidziano odrębnie dla pionu orzeczniczego sądów, jako zasadniczej działalności sądów, a odrębnie dla pionów szeroko rozumianej działalności administracyjnej sądów. Wśród stanowisk wspomagających pion orzeczniczy znaleźli się: inspektorzy ds. biurowości, sekretarze i protokolanci sądowi oraz migratorzy ksiąg wieczystych. Takie stanowiska zajmować powinni zatem urzędnicy kierowani do pracy w wydziałach sądów lub komórkach wykonujących czynności nadzorcze w stosunku do wydziałów sądów. Zakłada się przy tym, że docelowo pracownicy zatrudniani na stanowiskach protokolantów sądowych utworzą grupę tzw. zawodowych protokolantów, biegłych w obsłudze komputera połączonej z umiejętnością sprawnego protokołowania przebiegu posiedzeń sądowych, a przy tym odpowiedzialnych za formę i treść sporządzanych dokumentów. Wśród pozostałych stanowisk wspomagających szeroko rozumiany pion administracyjny znaleźli się specjaliści oraz inspektorzy, […] księgowi i kasjerzy, […]”.
|
[NARUSZENIA PRZEPISÓW PRAWA PRACY]
Przenoszenie pracowników między grupami stanowisk bez wymaganego porozumienia zmieniającego lub wypowiedzenia zmieniającego narusza przepisy prawa pracy. Biorąc pod uwagę zakres zadań, przepisy rozporządzenia oraz cel podziału stanowisk, stosowanie wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 Kodeksu pracy) lub porozumienia zmieniającego jest konieczne, aby legalnie zmienić istotne warunki pracy urzędnika.
Często powtarzane stwierdzenie, że “jest się pracownikiem sądu, a nie wydziału czy oddziału” nie usprawiedliwia łamania przepisów prawa pracy i nie odpowiada celom ustanowionych regulacji prawnych.
[OBECNA SYTUACJA I JEJ KONSEKWENCJE]
Po ustaleniu wzrostu wynagrodzeń zgodnie z Porozumieniem z 17 lutego 2025 roku, docierają do nas informacje o planach pomijania w podwyżkach pracowników, którzy zajmują stanowiska wspomagające pion orzeczniczy, ale wykonują zadania w komórkach organizacyjnych właściwych dla pozostałych stanowisk wspomagających.
Sytuacja ta jaskrawo ujawnia wadliwą politykę kadrową, należy jednak wyraźnie podkreślić, że pracownicy nie powinni ponosić jej negatywnych skutków. Porozumienie jasno wskazuje, że o minimalnym wynagrodzeniu decyduje zajmowane stanowisko, nie zaś miejsce wykonywania zadań.
Dodatkowo problematyczna jest sytuacja pracowników, którzy zostali przeniesieni – często po wielu latach pracy – ze stanowisk wspomagających pion orzeczniczy na pozostałe stanowiska wspomagające bez wymaganych procedur i odwrotnie. Apelujemy, aby dyrektorzy sądów przygotowali działania naprawcze, polegające na korekcie stawek wynagrodzeń zasadniczych w grupach, w których znajdują się ci pracownicy.
[PODSUMOWANIE]
Obecne praktyki kadrowe w sądach powszechnych stanowią rażące naruszenie celów reformy wprowadzonej w 2008 roku. Prawodawca jednoznacznie dążył do stworzenia profesjonalnej i wykwalifikowanej kadry administracyjnej, dokonując zasadniczej reformy przepisów określających siatkę stanowisk. Podział na grupy stanowisk został przeprowadzony z myślą o zakresie zadań oraz prawidłowej organizacji i funkcjonowaniu sądów i prokuratury.
Przepisy jasno określają, że stanowiska wspomagające przewidziano odrębnie dla pionu orzeczniczego sądów (jako zasadniczej działalności sądów) oraz odrębnie dla pionów szeroko rozumianej działalności administracyjnej. W uzasadnieniu projektu rozporządzenia podkreślono, że “takie stanowiska zajmować powinni zatem urzędnicy kierowani do pracy w wydziałach sądów”, natomiast “wśród pozostałych stanowisk wspomagających szeroko rozumiany pion administracyjny znaleźli się specjaliści oraz inspektorzy, księgowi i kasjerzy”.
Ignorowanie tego podziału i zatrudnianie pracowników na stanowiskach nieodpowiednich do miejsca wykonywania zadań, a także pomijanie wymaganych procedur przy zmianie stanowisk, niweczy zamiary prawodawcy. Takie działania podważają fundamentalny cel reformy – stworzenie profesjonalnej, wyspecjalizowanej kadry, zapewniającej sprawne funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości.
Apelujemy o natychmiastowe zaprzestanie tych szkodliwych praktyk i powrót do modelu organizacyjnego zgodnego z przepisami prawa oraz intencjami prawodawcy.
KOMISJA MIĘDZYZAKŁADOWA