Jesteśmy zaniepokojeni o wolność związków zawodowych w prokuraturze

Niedawno wspominaliśmy, że zdarzają się w prokuraturze sytuacje, które nas niepokoją w aspekcie wolności, niezależności i samorządności związków zawodowych.

Z tego powodu wystosowaliśmy pismo do Prokuratora Generalnego i Prokuratora Krajowego. Nie boimy się o tym głośno napisać, bo w takich sytuacjach należy głośno sygnalizować ewentualne nieprawidłowości. Poniżej treść pisma. Jego treść, jako dotycząca kwestii związanych z legalną działalnością organizacji będącej częścią NSZZ “Solidarność” skierowana została także do wiadomości Przewodniczącego Komisji Krajowej – Piotra Dudy.

Katowice, dnia 18 sierpnia 2020 r.

Nr – 1/18/08/20

Szanowny Pan
Zbigniew Ziobro
Minister Sprawiedliwości
Prokurator Generalny

Szanowny Pan
Bogdan Święczkowski
I Zastępca Prokuratora Generalnego
Prokurator Krajowy

Szanowny Panie Ministrze,
Szanowny Panie Prokuratorze,

Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ “Solidarność” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury jest międzyzakładową organizacją związkową, która objęła zasięgiem działania powszechne jednostki organizacyjne prokuratury od momentu przystąpienia pracowników tam zatrudnionych. Wszystkie czynności wykonujemy na podstawie i w granicach obowiązującego prawa, reprezentując zbiorowe i indywidualne interesy ponad trzytysięcznej grupy pracowników sądów powszechnych i prokuratury służących Rzeczypospolitej Polskiej.

Od chwili wstąpienia pracowników powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w szeregi naszej organizacji, stwierdziliśmy wystąpienie licznych sytuacji, które w naszej ocenie  budzą sprzeciw. Dotyczą one braku poszanowania wolności związkowych, niezależności i samorządności związków zawodowych. Dochodzi do prób utrudniania wykonywania działalności związkowej zgodnej z ustawą o związkach zawodowych.

Problemy zaczęły się od momentu, gdy w piśmie z dnia 16 października 2019 r. prokurator Jacek Skała z Prokuratury Krajowej, działając jako przewodniczący branżowego związku zawodowego, skierował do prokuratorów regionalnych i prokuratorów okręgowych pismo, w którym stwierdził, że obejmowanie przez naszą organizację związkową swoją działalnością zakładów pracy będących prokuraturami „jest pozbawione podstawy prawnej”. Uzasadnieniem takiego twierdzenia miał być fakt, że Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ “Solidarność” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury nie jest wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Na skutek tego pisma musieliśmy zwracającym się do nas prokuratorom okręgowym wyjaśniać m.in., że w polskim systemie prawa osobowość prawną uzyskuje się nie tylko na podstawie wpisu do KRS, oraz że organizacje związkowe nie muszą mieć osobowości prawnej, aby działać zgodnie z ustawą o związkach zawodowych. Bez względu na powyższe w strukturze NSZZ “Solidarność” wszystkie organizacje zakładowe i międzyzakładowe mają osobowość prawną, co wynika bezpośrednio ze Statutu.

Już w następnym dniu, tj. 17 października 2019 r. Prokurator Okręgowa w Suwałkach poinformowała nas pisemnie, że poczyniła kroki celem ustalenia, czy pracownicy podległych jej jednostek prokuratury zapisali się do NSZZ „Solidarność”. Nie zostaliśmy poinformowani w jaki sposób prowadzone są ustalenia i obawialiśmy się, że może dochodzić do naruszania przepisów, w tym art. 9 RODO, w którym zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających przynależność do związków zawodowych na równi z takimi informacjami jak pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, oraz przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej lub danych dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej tej osoby. Są to dane wrażliwe i powinny być traktowane ze szczególną ostrożnością. Ich przetwarzanie możliwe jest wyłącznie w ściśle określonych sytuacjach. Jednocześnie pracownicy poszczególnych prokuratur zaczęli nam zgłaszać, że są wypytywani o przynależność związkową. W związku z tym, skierowaliśmy zapytanie do Prokurator Okręgowej o podanie podstawy prawnej prowadzenia tego typu ustaleń. W odpowiedzi otrzymaliśmy informację, że takie ustalenia nie są prowadzone.

Prokurator Okręgowy w Szczecinie w piśmie z dnia 6 listopada 2019 r. domagał się przedłożenia wewnętrznych dokumentów związkowych wydawanych np. przez Komisję Krajową. W korespondencji kierowanej w takich sprawach zawsze informujemy, że organizacja związkowa przedstawia zakładom pracy wszystkie informacje w terminach i w zakresie wymaganym przez przepisy prawa. W piśmie datowanym na 31 lipca br. ponownie otrzymaliśmy żądania dotyczące przedłożenia uwierzytelnionych kopii dokumentacji, które nie są wymagane przepisami prawa. Prokurator wskazał na konieczność zweryfikowania uchwał podejmowanych przez władze związkowe pod kątem ich zgodności  z prawem. Tymczasem do weryfikowania tego, czy związki zawodowe działają zgodnie z prawem powołane są przede wszystkim sądy, a procedury takiej weryfikacji określone są w przepisach prawa w taki sposób, aby nie naruszać wolności związkowych. W odpowiedzi poprosiliśmy o wskazanie podstaw prawnych żądań zawartych we wniosku oraz informacji jakich dokumentów wymaganych prawem nie złożyliśmy zakładowi pracy. Podnieśliśmy także, że naszym zdaniem pracodawcom, którymi są prokuratorzy, myli się rola partnera w dialogu społecznym z wykonywanymi obowiązkami organu władzy publicznej.

W naszym przekonaniu takie sytuacje nie powinny mieć miejsca, ponieważ naruszają zasadę równości stron w dialogu społecznym.

Kolejnym przykładem jest pismo Prokuratora Okręgowego w Kielcach z dnia 12 sierpnia br., w którym domagał się wskazania liczebności członków w poszczególnych jednostkach organizacyjnych tego zakładu pracy. Kierując to pytanie powołał się na polecenie Prokuratury Regionalnej w Krakowie, która domagała się przedstawienia powyższych danych. Pragniemy przy tym zwrócić uwagę, że dla pracowników prokuratur rejonowych i okręgowych pracodawcą jest prokurator okręgowy. Przepisy prawa w żaden sposób nie nakładają na działające w Polsce związki zawodowe oraz zakładowe organizacje związkowe obowiązku przedkładania tak szczegółowych informacji. W odpowiedzi wskazaliśmy, że polecenia kierowane przez prokuratury regionalne do innych prokuratur w żaden sposób nie znoszą obowiązujących przepisów w zakresie funkcjonowania związków zawodowych i poprosiliśmy o pilne poinformowanie, w jakim celu gromadzone i przekazywane mają być tego rodzaju dane. Czekamy na odpowiedź. Zwróciliśmy się ponadto do Prokuratury Regionalnej w Krakowie z pytaniem, z jakiego powodu interesuje się przynależnością pracowników do NSZZ „S”, czy prowadzone jest jakieś postępowanie, jakie są podstawy prawne występowania prokuratorów okręgowych o takie informacje. W odpowiedzi poinformowano nas jedynie, że była to “korespondencja wewnętrzna”. Ponownie zwróciliśmy się o wskazanie podstaw prawnych i powodów żądania powyższych informacji, wskazując na ryzyko naruszenia wolności związkowych i ustalania przynależności związkowej konkretnych pracowników. Przypomnieliśmy również, że organy władzy państwowej mają obowiązek działać w granicach i na podstawie prawa.

Z mocy prawa Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ “S” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury jest dla pracodawców  (także prokuratur) partnerem społecznym i reprezentuje zbiorowe oraz indywidualne interesy pracowników na podstawie i w granicach obowiązującego prawa. Opisane wyżej sytuacje uznajemy za niedopuszczalne. Zauważamy przy tym, że wszelkie pisma kierowane w tych sprawach nie zawierają podstaw prawnych. Z informacji, które do nas docierają wynika, że wywołują one tzw. efekt mrożący u pracowników, co dodatkowo utrudnia wykonywanie działalności związkowej zgodnej z ustawą o związkach zawodowych.

Wolności związkowe, niezależność i samorządność związków zawodowych zostały wywalczone kilkadziesiąt lat temu. Uważamy, że w takich sytuacjach nie wolno milczeć. Organy władzy państwowej, jakimi są sądy i prokuratury powinny stać na straży tych praw.

Z poważaniem,

KOMISJA MIĘDZYZAKŁADOWA
W imieniu i z upoważnienia
Przewodnicząca Komisji Międzyzakładowej
[-] Edyta Odyjas

do wiadomości:
Sz. P. Piotr Duda, Przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”