STANOWISKO
Międzyzakładowej Organizacji Związkowej
NSZZ „Solidarność”
Pracowników Sądownictwa i Prokuratury
z dnia 13 września 2023 r.
w sprawie naruszania uprawnień zakładowych organizacji związkowych
dot. uzgadniania zasad podziału środków na wynagrodzenia
w jednostkach sektora finansów publicznych
W związku z kolejnym już przypadkiem pozbawiania zakładowych organizacji związkowych ustawowych uprawnień do uzgadniania zasad podziału na wynagrodzenia w jednostkach sektora finansów publicznych konieczne jest zajęcie stanowiska w zakresie obowiązku stosowania art. 27 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych.
Przedmiotowy przepis w jednostkach sektora finansów publiczny stanowi zasadę obowiązku uzgadniania zasad podziału środków na wynagrodzenia z zakładową organizacją związkową.
W art. 41a ust. 5 i 6 Ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666 z późn. zm.) – pozbawiono związki zawodowe uprawnień wynikających z art. 27 ust. 3 Ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 854) wskazując, że w odniesieniu do środków przeznaczanych na niestałe składniki wynagrodzeń, mimo że wypłacane są one ze środków na wynagrodzenia, związkom zawodowym przysługuje jedynie prawo wyrażenia opinii. W efekcie odebrano zakładowym organizacjom związkowym możliwość realnego wpływu na ustalanie zasad wypłaty tych środków. Jest to już druga taka sytuacja. Poprzednia miała miejsce dwa lata temu na skutek uchwalenia przepisu art. 46a ust. 5 Ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. poz. 2400 z późn. zm.).
W przekonaniu strony społecznej przepis art. 41a ust. 5 i 6 ustawy okołobudżetowej w istocie zmienia przepis art. 27 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych, pomimo że ustawa okołobudżetowa nie zawiera informacji o zmodyfikowaniu wyżej wymienionej regulacji z ustawy o związkach zawodowych.
Tak daleko idące zmiany zawarte w ustawie okołobudżetowej nie służą zatem jedynie wykonaniu ustawy budżetowej, a ponadto nie dają się pogodzić z zasadami demokratycznego państwa prawa oraz zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i do stanowionego przez nie porządku prawnego (zasada lojalności państwa wobec obywateli). Opiera się ona na pewności prawa, czyli takim zespole cech przysługujących prawu, które gwarantują jednostce bezpieczeństwo w tym zakresie i umożliwiają jej decydowanie o swoim postępowaniu w oparciu o pełną znajomość przesłanek działania organów państwowych oraz konsekwencji prawnych, jakie jej działania mogą pociągnąć za sobą (wyroki TK: z 14 czerwca 2000 r., sygn. P 3/00, OTK ZU nr 5/00, poz. 138, z 28 lutego 2012 r., sygn. K 5/11, OTK ZU nr 2/A/2012, poz. 16).
Wprowadzane ustawami okołobudżetowymi przepisy, o których mowa w stanowisku, mają charakter doraźny, arbitralny i pozostają̨ w sprzeczności z założeniami, które legły u podstaw zagwarantowania przez ustawodawcę konieczności prowadzenia uzgodnień ze związkami zawodowymi zasad podziału środków na wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych w jednostkach sektora finansów publicznych. Dlatego trudno zrozumieć, z jakiego powodu zakładowe organizacje związkowe pozbawiane są realnego wpływu na kształtowanie zasad podziału środków na wynagrodzenia pochodzących ze środków Skarbu Państwa, co do których konsensus i transparentność są pożądane ze względu na ich publiczny charakter wydatkowania.
Zarówno związki zawodowe, jak i pracodawcy nie mają kompetencji do dokonywania kontroli przepisów ustaw z Konstytucją, jednak nie można pominąć milczeniem tak znaczącego i powtarzającego się od czasu przemian ustrojowych naruszania praw związkowych w Polsce. Zatem mając na uwadze zawarcie w ustawie okołobudżetowej przedmiotowych zapisów, w praktyce do decyzji pracodawców pozostanie kwestia poszanowania praw związkowych zagwarantowanych ustawą o związkach zawodowych i włączenia strony społecznej w sposób realny do współdecydowania o podziale środków na wynagrodzenia, albowiem nie jest to działanie niezgodne z prawem.
Komisja
Międzyzakładowej Organizacji Związkowej
NSZZ “Solidarność” Pracowników
Sądownictwa i Prokuratury