Katowice, dnia 17 maja 2023 r.
Szanowna Pani
Marlena Maląg
Minister Rodziny
i Polityki Społecznej
Szanowna Pani Minister,
nawiązując do spotkania, które odbyło się w dniu 23 marca 2023 r. Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ „Solidarność” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury poniżej przedstawia swoje postulaty.
W pierwszej kolejności organizacja związkowa wnosi o włączenie do chorób zawodowych zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych kręgosłupa i stawów obwodowych oraz dyskopatii u pracowników biurowych, albowiem w sądach i prokuraturach pracownicy (szczególnie protokołujący) są coraz bardziej narażeni na powyższe dolegliwości prowadzące w konsekwencji do poważnych schorzeń związanych z wykonywaną pracą siedzącą w wymuszonej pozycji ciała.
Strona społeczna wnosi także o wydanie rekomendacji Prezesom i Dyrektorom Sądów dotyczących przerw w pracy, albowiem nagminnie prawo to jest łamane, szczególnie przez sędziów podczas sesji sądowych. Pracownikom protokołującym nie jest zapewniana nawet 5-minutowa przerwa od monitora ekranowego, jak i przerwa na skorzystanie z toalety lub spożycie posiłku. Problem ten dotyczy zarówno pracowników pełnosprawnych, jak i niepełnosprawnych. Dodatkowo w sądach i prokuraturach często nie jest przestrzegany skrócony czas pracy osób niepełnosprawnych, a także ilość zadań i obowiązków nakładanych na pracowników niepełnosprawnych nie jest dostosowana do ich dobowej i tygodniowej normy czasy pracy.
W związku z wprowadzoną nowelizacją Kodeksu pracy organizacja związkowa wnosi o rozważenie wydania opinii w przedmiocie możliwości i zakresu stosowania przepisów o pracy zdalnej w sądach i prokuraturach.
W odniesieniu do kuratorów sądowych strona społeczna wnosi o rozważenie skutecznego sposobu wstrzymywania wypłaty świadczeń socjalnych dla rodzin, którym Sąd odebrał dzieci i umieścił w placówce lub w rodzinie zastępczej. Dotyczy to w szczególności rodzin, gdzie w związku z brakiem miejsc lub przeciąganiem się procedury odbioru – dzieci te nadal pozostają w rodzinie naturalnej. Dlatego w przypadku wydania orzeczenia (w tym zabezpieczającego) o umieszczeniu małoletnich w placówce lub rodzinie zastępczej natychmiastowo powinno nastąpić wstrzymanie wypłaty świadczeń socjalnych. Można zauważyć, że w wielu przypadkach źródłem utrzymania rodziny są wypłacane świadczenia socjalne na dzieci i nie są one właściwie wydatkowane. Problem dotyczy także bezpieczeństwa małoletnich w czasie odbierania z miejsca zamieszkania i przewożenia ich do miejsca wskazanych przez PCPR-y. Problem dotyczy jednoznacznego wskazania osób uprawnionych do przewiezienia dziecka, odpowiedniego transportu, wyposażenia samochodu oraz osób uprawnionych do odbioru dziecka (np. pracownik PCPR-u, pracownik socjalny, pracownik placówki), albowiem kurator sądowy jest wyłącznie koordynatorem powyższych działań. Dobrą praktyką byłoby wprowadzenie tzw. telefonu interwencyjnego obsługiwanego przez pracownika socjalnego. Osoba taka w godzinach popołudniowych, w dni wolne od pracy, czy też święta zajmowałaby się ustalaniem miejsca przyjęcia dziecka, organizowaniem transportu, wstępnych badań. Takie rozwiązanie byłoby korzystne dla wszystkich instytucji biorących udział w umieszczaniu małoletnich.
Organizacja związkowa zwraca także uwagę na coraz mniejszą liczbę osób chętnych do bycia rodziną zastępczą. Brakuje także rodzin zastępczych, które na mocy orzeczenia Sądu miałby sprawować pieczę nad zdemoralizowanymi nieletnimi. Zdaniem organizacji związkowej wynika to z bardzo dużej odpowiedzialności jaką biorą na siebie osoby zdecydowane pełnić funkcję rodziców zastępczych. Dlatego należałoby w większej mierze zapewnić pomoc instytucji państwowych osobom zdecydowanym na bycie rodziną zastępczą np. poprzez dofinasowanie do szkoleń, zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych, zwiększenie świadczenia finansowego (wynagrodzenia) za wykonywaną przez nich pracę, zapewnienie lepszego, szybszego dostępu do lekarzy specjalistów (w tym psychiatrów i psychologów) dla podopiecznych.
Ostatnią kwestią związaną z pracą kuratorów sądowych jest problem z rodzinami uchodźców, a w szczególności zbyt mała liczba tłumaczy języków obcych. Należałoby zapewnić odpowiednią liczbę i dostępność tłumaczy, a także rozważyć przygotowanie ulotek, szkoleń i warsztatów dotyczących polskiego systemu edukacyjno-wychowawczego.
W odniesieniu do specjalistów Opiniodawczych Zespołów Sądowych Specjalistów strona społeczna wnosi o zwiększenie liczby etatów specjalistów, aby sprostać oczekiwaniom Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie zwiększenia wydajności Zespołów OZSS. Obecnie działania MS zmierzają do tego, aby specjaliści wydawali opinie (diagnozy rodzin będących w głębokim kryzysie oraz nieletnich, zdemoralizowanych lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym) w coraz większej ilości, w jak najkrótszym czasie, co stoi w sprzeczności z prawami pracowniczymi specjalistów, których czas pracy jest nagminnie przekraczany oraz z dobrem diagnozowanych rodzin i nieletnich, których sytuacja wymaga wnikliwości i szczególnej staranności w ocenie. Liczba wydanych opinii i terminowość są obecnie głównymi kryteriami oceny pracy specjalisty OZSS, z całkowitym pominięciem szeregu innych czynności, które musi on wykonywać, tj. przygotowywania się do badań nieodbytych, interwizji, udziału w rozprawach, tworzenia opinii uzupełniających czy odpowiedzi na zarzuty do opinii. Jednocześnie organizacja związkowa podkreśla, że aktualne warunki pracy i płacy są nieatrakcyjne rynkowo, co powoduje odchodzenie od zawodu doświadczonych specjalistów i brak chętnych do konkursów na tworzące się wolne stanowiska pracy (liczba wakatów wynosi obecnie około aż 10%).
W związku ze specyfiką wykonywanej pracy, obciążającej emocjonalnie i intelektualnie organizacja związkowa wnosi o wprowadzenie zadaniowego czasu pracy dla specjalistów na poziomie ustawowym z odpowiednio uregulowanym limitem zadań do wykonania. Obecnie zadaniowy czas pracy specjalistów ustalany jest w drodze porozumienia z pracodawcą, często za cenę wyrażenia zgody na zwiększenie limitów badań, z góry zakładających rażące i nagminne przekraczanie czasu pracy specjalistów.
Kolejnym istotnym zagadnieniem dotyczącym specjalistów OZSS jest utrudniony dostęp do szkoleń, mimo ustawowego obowiązku stałego podnoszenia kwalifikacji. Wykonywanie pracy diagnostycznej wymaga permanentnego poszerzania wiedzy zawodowej, w tym doskonalenia umiejętności dostosowanych do wciąż aktualizowanych przez ustawodawcę standardów metodologii opiniowania. Na powyższe cele przeznaczane są środki nieadekwatne do potrzeb, tym samym zmuszając specjalistów do opłacanie szkoleń we własnym zakresie lub rezygnacji z nich. W związku z tym organizacja związkowa wnosi o rozważenie wdrożenia przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Socjalnej programu szkoleniowego dla specjalistów OZSS w ramach działań mających na celu podnoszenie jakości życia rodzin będących w kryzysie.
MOZ NSZZ “Solidarność” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury prosi o pisemne poinformowanie o podjętych działaniach na adres poczty elektronicznej: sekretariat@ps-solidarnosc.org.pl
Z poważaniem,
Komisja MOZ
NSZZ “Solidarność” Pracowników
Sądownictwa i Prokuratury